گزیده‌ای از متن کتاب اشرف مخلوقات

اگر انسان در عالم دنیا راه تکامل را طی کند، مقام و مرتبه‌ی وجودی خویش را بالا می‌برد. انسانی که اکنون در مرتبه‌ی «دنیا» (ماد‍ّ‌ه یا ناسوت یا طبیعت) حضور دارد، به مرتبه‌ی «برزخ» (ملکوت یا مثال) می‌رسد که با وجود مثالی هم‌راه است.

با تلاش بیش‌تر به مرتبه‌ی «عقل» (عقول یا جبروت) می‌رسد که جایگاه فرشتگانی نظیر حضرات جبرئیل، میکائیل، عزرائیل، و اسرافیل علیهم‌الس‍ّلام است که انسان در این مرتبه بر تمام عالم خلقت احاطه پیدا می‌کند.

باز اگر تلاش کند، از این مرتبه نیز بالاتر رفته و به مرتبه‌ی «اعیان ثابته» (علم الهی) خواهدرسید که وارد عرش الهی می‌شود و علم خدا در او ظهور پیدا می‌کند.

این انسان اگر در دنیا هم‍ّت کند، از این مرتبه نیز فراتر رفته و جایگاه او در آخرت، عالم «اسماءالله» خواهدبود که مظهر جمیع اسمای خداوند می‌شود.

انسان اگر به حقیقت خویش برسد، از همه‌ی مراتب فوق، بالاتر رفته و با مقام «واحدی‍ّت» هم‌سان و هم‌ردیف می‌شود. در این مرحله است که انسان از کمال‌های خداوند برخوردار می‌شود و چنان به او شباهت دارد که فرق‌نهادن میان آن دو به دشواری هم ممکن نیست!

فراتر از این مرتبه، مقام «احدی‍ّت» است که آخرین حد‍ّ سیر کمالی انسان می‌باشد که تنها به چهارده نور مقد‍‌ّس اختصاص دارد.

ام‍ّا فراتر از این‌‌مرتبه‌رفتن محال است، چراکه «ذاتِ خداوند» (لاهوت یا الوهی‍ّت) است.